فهرست مطالب

پژوهشنامه جامعه شناسی جوانان - پیاپی 2 (1390)

پژوهشنامه جامعه شناسی جوانان
پیاپی 2 (1390)

  • 194 صفحه، بهای روی جلد: 8,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1392/01/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • فرهنگ ارشاد صفحه 13
    طی چند دهه ی اخیر جمعیت جوان ایران، از چند جهت با افزایش کمی و گسترش کیفی همراه بوده است. به این معنی که علاوه بر افزایش عددی جمعیت در این مقطع سنی، به علت بهبود بهداشت و افزایش طول دوره ی زندگی دوره ی جوانی نیز که مرحله ای از آن است گسترش یافته است. این افزایش کمی (طولی و عرضی) جوانی، بر پیچیدگی مسائلی چون بی کاری و آسیب های دوره ی جوانی دامن زده است. از سوی دیگر، با گسترش رسانه های جمعی و فرایند جهانی شدن، فرهنگ-های ملی و محلی تحت تاثیر این دو جریان قوی قرار گرفته و به دنبال آن درونه ی زندگی نسل جوان نیز به شدت از آن ها تاثیر پذیرفته است. هدف این مقاله بررسی گذرایی از نیازها و انتظارات جوانان در جامعه ی ما در دوران کنونی است.
    در این بررسی پس از تعریف جوانی به منزله ی «مفهومی فرایندی» و با مرور برخی رویکردهای نظری کوشش می شود؛ تا نیازها و انتظارات گروه های سنی جوان را در حوزه های زیستی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تقسیم بندی شود تا زمینه برای بررسی دقیق تر موضوع فراهم گردد. در ادامه ی بحث، به دو نکته اشاره شده است: یکی این که با گسترش دامنه و تنوع نیازها و انتظارات جوانی، در مقابل آن برخورد خانواده ها و جامعه با این نیازها چگونه بوده است؛ و دوم این که برآوردن این نیازها، از میزان آگاهی جوانان (در سطح خرد) و گسترش خوی مصرف گرایی (در سطح کلان) تاثیر می پذیرد. به دنبال این وضعیت پیچیده به طور مختصر به بحران هویت در دوران جوانی و آسیب پذیری آن ها پرداخته می شود.
    کلیدواژگان: دوره ی جوانی، فرایند جوانی، نیازها و انتظارات، بحران هویت، آنومی
  • سلیمان پاک سرشت صفحه 37
    مساله ی پژوهش حاضر، نقش و جایگاه یک رفتار فراغتی جدید به نام مصرف اینترنت در مجموعه ی رفتارهای فراغتی دانشجویان یا سبک رفتارهای فراغتی آنان است. جامعه ی دانشجویی کشور با جمعیتی بالغ بر 5/3 میلیون نفر گروه مهمی از جمعیت جوان کشور محسوب می شوند که با توسعه ی زیرساخت های دسترسی به رسانه های جدید طی سال های اخیر، علاقه مندی و تمایل خود را به استفاده از امکانات فضای مجازی برای تغییر در الگوهای پیشین رفتارهای فرهنگی و فراغتی نشان داده اند. بررسی حاضر می کوشد تا با استفاده از داده های صرف زمان فراغت در بین نمونه ای از دانشجویان دانشگاه های تهران به این موضوع بپردازد که چه الگویی از تعامل بین فراغت مجازی و واقعی دانشجویان وجود دارد؟ یافته ها حاکی از آن است که پیامد کاربرد اینترنت بر مدت زمان همه ی فعالیت های فراغتی یکسان نیست و از یک الگو پیروی نمیکند. مطابق یافته های این مطالعه کسانی که کاربرد اینترنت بخشی از فراغت آنان را تشکیل میدهد، بیش تر با دوستان شان معاشرت می کنند؛ بیش تر موسیقی گوش می کنند؛ بیش تر مطالعه می کنند و بیش تر بازی می کنند و در مقابل کمتر تلویزیون تماشا می کنند. به طور کلی و بر اساس نتایج بررسی حاضر می توان گفت ورود اینترنت به سبک فراغتی جوانان، اهمیت و کارکردهای زمان فراغت را تقویت کرده و این یافته موید اهمیت مضاعف فراغت در جامعه ی جدید است.
    کلیدواژگان: رفتار فراغتی، رفتار اینترنتی، فراغت مجازی، فراغت واقعی، زمان فراغت، دانشجویان دانشگاه
  • محمدحسین پناهی، غلامرضا خوش فر صفحه 61
    مساله ی اصلی این مطالعه، تغییر پذیری مشارکت سیاسی متاثر از سرمایه ی اجتماعی و ابعاد عمده ی آن است. هدف اصلی شناخت تغییرات میزان مشارکت سیاسی بر حسب سرمایه ی اجتماعی است. روش تحقیق در این مطالعه پیمایشی است و از 502 نفر از افراد 19 سال به بالای ساکن مراکز شهرستان های استان گلستان که به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند، اطلاعات لازم با استفاده از ابزار پرسش نامه محقق ساخته، گردآوری شد. اعتبار ابزار توسط متخصصین (اعتبار محتوایی) و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. نتایج نشان داد که مشارکت سیاسی انتخاباتی (رای دادن)، قوی ترین جنبه ی مشارکت سیاسی بوده است. در تبیین مشارکت سیاسی مشخص شد که شبکه ی روابط و پیوندهای اجتماعی در سطح روابط رسمی، اعتماد در سطح اعتماد بین شخصی، تعامل اجتماعی در سطح تعامل گروهی و کنش یاری گرانه در سطح اجتماعی (مادی و معنوی) و مذهبی بیش ترین تاثیر را بر تغییرات میزان مشارکت سیاسی دارند.
    کلیدواژگان: مشارکت سیاسی، سرمایه ی اجتماعی شبکه ای، اعتماد، تعاملات اجتماعی، کنش های یاری گرانه، استان گلستان
  • علی ربانی خوراسگانی، زهرا سادات کشاورز صفحه 83
    هدف ازاین پژوهش،«تبیین وضعیت قمه زنی به منظور آسیب شناسی مناسک دینی در میان بخشی از جوانان اصفهان»است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع روش مشاهده ی و مصاحبه با شرکت کنندگان در عزاداری هاست. جمعیت آماری این تحقیق را جوانان 15-29 سال (قمه زن) اصفهانی از کلیه قشرها و گروه های اجتماعی تشکیل می دهند و از آن تعداد 30 نفر به عنوان نمونه در 6 مکان: خمینی شهر، قهدریجان، محله ی طاحونه رهنان، مبارکه، روستای قلعه میر اسفهلان و زینبیه ی اصفهان انتخاب شدند. نتایج این آسیب شناسی بیان کننده ی آن است که از بین عوامل متعدد برای قمه زنی، تحریف های محتوایی عاشورا به عنوان مهم ترین عامل نقش آفرینی می کند. از مهم ترین انگیزه های قمه زنی نزد پاسخ گویان نیز می توان تقریر معصوم، جزع برای امام حسین(ع)، مواسات و همدردی با امام حسین(ع)، احیای امر مذهب، استدلال به فرازی از زیارت ناحیه ی مقدسه اشاره کرد.
    کلیدواژگان: آسیب شناسی، قمه زنی، عزاداری، مناسک دینی، نگرش های مذهبی، جوانان
  • غلامرضا غفاری، ریحانه تمیزی فر صفحه 105
    این مقاله به بررسی روند تغییرات ارزشی جامعه ی ایران در بین سه نسل از ساکنان شهر تهران پرداخته است. پرسش کلیدی این بررسی این است که تحولات ارزشی برای نسل های مختلف جمعیت مورد مطالعه چه تفاوتی را نشان می-دهد و این تفاوت چه پیوندی با تحولات اجتماعی حادث شده در جامعه ی ایران دارد؟ بنیان های نظری مقاله مبتنی برمباحث نظری دو حوزه ی ارزش و تحولات نسلی است. در مقام سنجش از نظریه ی شوارتز استفاده شده است که گونه شناسی ارزش ها را شامل قدرت، میل به پیشرفت، لذت جویی، برانگیختگی، خوداتکایی، عام گرایی، خیرخواهی، سنت، هم نوایی و امنیت جامعه ای می داند. در خصوص نسل پس از بیان ابعاد مفهومی و نظری مربوط به نسل، از حیث سنجش، جمعیت مورد بررسی شامل سه نسل قبل از انقلاب، نسل انقلاب و جنگ، و نسل بعد از انقلاب ساکن در شهر تهران است. حجم نمونه 384 نفر است که نمونه ها به روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای انتخاب شده اند. روش این پژوهش از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه ی محقق ساخته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که ارزش-های خیرخواهی و عام گرایی در بین نسل ها از تفاوت معناداری برخوردار نیست. لیکن ارزش های خوداتکایی، انگیزش، هم نوایی، سنت، امنیت جامعه ای، لذت جویی و پیشرفت در میان نسل ها از تفاوت معناداری برخوردار است. در مجموع گرایش به ارزش های مختلف در میان سه نسل مورد بررسی نشان از تفاوت دارد. هرچند که با توجه به میزان این تفاوت ها نمی توان از آن به عنوان شکاف نسلی یاد کرد.
    کلیدواژگان: ارزش ها، نسل، تغییرات ارزشی، تحولات اجتماعی، شهروندان تهرانی
  • علیرضا محسنی تبریزی، اسدالله بابایی فرد صفحه 131
    این پژوهش به مطالعه ی تجربی بحران هویت در میان دانش آموزان دبیرستآنانی شهر تهران پرداخته است. مهم ترین پرسش این پژوهش عبارت است از: آیا بین بحران هویت دانش آموزان و متغیرها یا عوامل اجتماعی رابطه ی معنادار وجود دارد؟ حجم نمونه در این پژوهش با استفاده از فرمول کوکران 234 نفر تعیین و جمعیت نمونه به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده است. این پژوهش مبتنی بر روش پیمایشی بوده است. نتایج آزمون فرضیات پژوهش نشان می دهد که میان بحران هویت دانش آموزان و متغیرهای ضعف زمینه های اجتماعی و فرهنگی داخلی، بی هنجاری اجتماعی، بی هنجاری مذهبی، عدم مشارکت جویی در تشکل های اجتماعی، ضعف حافظه ی تاریخی، ضعف هویت سازی نظام سیاسی و آموزش و پرورش، هویت سازی آمرانه از سوی نظام سیاسی و آموزش و پرورش و تعارض ارزش ها رابطه ی معنادار و مستقیم وجود دارد. نتایج تحلیل چند متغیره و تحلیل مسیر نیز نشان می دهد که مهم ترین متغیرها از نظر اثرگذاری بر متغیر وابسته، به ترتیب، عبارتند از: هویت سازی آمرانه از سوی نظام سیاسی، بی هنجاری مذهبی، تعارض ارزش ها، ضعف زمینه های اجتماعی و فرهنگی داخلی، ضعف هویت سازی نظام سیاسی و هویت سازی آمرانه از سوی آموزش و پرورش.
    کلیدواژگان: بحران هویت، تعارض ارزش ها، بی هنجاری اجتماعی، نهادهای اجتماعی، ضعف زمینه های اجتماعی و فرهنگی داخلی
  • ابوعلی ودادهیر، رضا همتی، منیره ترابی صفحه 157
    این مقاله مناسبات بین تصور از بدن، عزت نفس و مختصات وزنی و حجمی بدن را بررسی می کند. در یک برداشت کلی، می توان چنین فرض کرد که میزان خودآگاهی ما نسبت به بدن و احساس ها، دغدغه های مرتبط با آن تفاوت های مهمی را در زمینه های مختلف اجتماعی-فرهنگی نشان می دهد. هدف این مطالعه بررسی جامعه شناختی مناسبات میان تصور از بدن، عزت نفس و ویژگی های وزنی و حجمی بدن است. این مطالعه از حیث روش شناختی در ذیل پژوهش های کمی قرار داشته و با توجه به اهمیت مفاهیم زیبایی و تصور از بدن برای دختران جوان، داده های آن بر اساس پیمایشی روی 395 دانشجوی دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز گردآوری شده است. یافته های این مطالعه بیان کننده ی آن است که با توجه به تصریح اجتماعی-فرهنگی موجود در جامعه بر جذابیت جسمانی، برداشت ها، تصاویر و احساسات مرتبط با ظاهر، از جمله تصور از بدن و رضایت یا نارضایتی آن ها در این زمینه، تاثیر زیادی بر عزت نفس کلی آنان دارد، ولی تصریح فرهنگی کمتر جامعه ی ایرانی بر تناسب اندام و ارزش گذاری بر مبنای وزن و نرمال بودن شاخص توده ی بدنی سبب شده است که دختران جوان ایرانی نسبت به زنان غربی، اهمیت کمتری برای وزن و حجم بدن خود قائل باشند.
    کلیدواژگان: تصور از بدن، عزت نفس، مختصات وزنی و حجمی بدن
|
  • Farhang Ershad Page 13
    The youth population in Iran has markedly increased over the recent decades. This partly lies in the improvement of health conditions, which have also expanded the life cycle. The growth of youth population can also have pathological and economic consequences such as unemployment. It is critically important to mention that the fast-growing communications technologies and the process of globalization have substantially affected the life of youth in more recent years. Accordingly, this article attempts to shed further lights on the needs and expectations of youth from various aspects including biological, psychological, social, cultural, and economic aspects. Finally, this article discusses identity crisis among youth particularly from a pathological perspective.
    Keywords: Youth, requirements, expectations, identity crisis, pathological perspective
  • Solayman Pkseresht Page 37
    This article analyses the place of on-line leisure activities among university students. The age structure of population in Iran is very young and the country holds more than 3.5 million university students. Based on time-use data, this study highlights the main patterns related to the association between off-line and on-line leisure activities among university students in Tehran. According to the results of this study, those students who use internet in their leisure time are more likely: to communicate with their friends, to listen to music, to study, and to play games. They, however, are less likely to watch TV. In sum, the results of this study support the fact that internet has increased the importance and the functions of off-line leisure time, which particularly applies to youth.
    Keywords: Leisure activities, Off, line, on, line leisure, university students, Internet, youth
  • Mohammad Hossein Panahi, Gholamreza Khoshfar Page 61
    This article focuses on the association between political participation and social capital. It presents research-based evidence to examine whether and how the levels of political participation are affected by social capital and its components. The results discussed in this article are based on a survey conducted in the major cities of Golestan Province. The sample includes 502 persons aged 19 years old and over. According to the results of this analysis, electoral participation (that is, voting) accounts for the most important aspect of political participation. Furthermore, the results of this analysis explored that the levels of political participation are most importantly associated with the following social capital characteristics: social network in formal relations level, inter-personal trust, social interaction in group interaction level, and cooperative interaction in both social and religious levels.
    Keywords: Political participation, social capital, Golestan Province, electoral participation, social network
  • Ali Rabbani Khorasghani, Zahra Sadat Keshavarz Page 83
    article presents research-based evidence to explain religious rites among youth from a pathological perspective. The article focuses particularly on a traditional form of religious rites so-called ‘sword matam’ (Ghameh-zani). The results discussed in this article are based on a survey including 30 persons aged 15-29 years old in Isfahan. According to the results of the present analysis, this particular religious rite is mostly the consequence of the misinterpretation of Ashora. It is also associated with other factors such as saint’s account, crying for Imam Hossein, sympathy with Imam Hossein, revolving the religion of Islam, reasoning according to NahiyaMoqadase pray.
    Keywords: Sword matam, Mourning, Religious practices, Religious attitude, Youth
  • Gholamreza Ghaffary, Rihaneh Tamizifar Page 105
    This article focuses on changes value in society’s Iran in between three generation residences of Tehran. The key question this article is studying differences developments of value in between different generations and relation this differences with social developments happened in Iran. Theoretical basis the article based on theoretical discussions in fields value and generational developments. For measurement used of theory showartze who that classified values in within of power, need for achievement, hedonism, self- reliance, motivation, universalism, altruism, tradition, conformity and societal security. The classification of the generations is based on the 1979 Islamic Revolution and the War between Iran and Iraq: the generation who witnessed the Revolution and the War, and the two other generations who belong to the eras before and after the Revolution. The survey conducted in Tehran city. The survey includes 384 people who belong to three varying generations. The results of this study show that, on the one hand, there are insignificant variations among the generations with respect to such values as altruism and universalism. On the other hand, values associated with self-reliance, motivation, conformity, tradition, societal security, hedonism, and achievement vary significantly across the generations. However, it should be mentioned that while this study explores some differentials in values system among the generations, the differentials are not substantially high. Accordingly, the results of this analysis does not support ‘generational gap’.
    Keywords: values, Generation, changes of value, social developments, citizen's Tehran
  • Alireza Mohseni Tabrizi, Asadollah Babaei Fard Page 131
    This article presents research-based evidence to examine the identity crisis among youth. The key research objective in this article is to explore whether and to what extent identity crisis is associated with social determinants. The discussion of this article is based on a survey including 234 high school students in Tehran city. According to the results of this analysis, the students’ identity crisis is significantly related to the weakness of internal socio-cultural backgrounds, social and religious anomie, non-participation of students in social groups and communities, the weakness of students’ historical awareness, the inefficiency of the identity-making process by educational and political system, and values conflict. Moreover, the multivariate results of this analysis indicate that the following determinants play the most important role in the identity crisis: imperious process of identity-making by political system, religious anomie, values conflict, weakness of internal social and cultural backgrounds, weakness of political system’s identity-making and imperious identity-making of education. While the first four variables had direct influence on the dependent variable, the last two variables had indirect influence on the dependent variable through religious anomie and values conflict.
    Keywords: Identity Crisis, Values Conflict, Social Anomie, Social Institutions, Internal social, cultural backgrounds
  • Abouali Vedadhir, Reza Hemati, Monireh Torabi Page 157
    This article examines the relationships between body-image, self-esteem and the indices of body weight and body size. It is hypothesized here that our understanding and perception about body are essentially subject to varying socio-cultural contexts. The discussion of this article is based on the results of a survey which includes 395 female students of the Islamic Azad University in Tabriz. According to the results of this analysis, two main patterns can be addressed. First, the self-esteem of these youth is mainly affected by their perception about body. This pattern can be partly explained by the fact that physical attraction becomes more pronounced in the society and culture. Second, the youth included in this analysis have given a relatively less credit to the weight and size of their body. This pattern also tends to accord with the fact that body-weight does not receive a high priority in this socio-cultural context.
    Keywords: Body, beauty, Body, image, Self, esteem, Body weight, Body size